AKÜ HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER
AKÜ SAKLAMA
Ca-Ca bakım gerektirmeyen sulu şarjlı akümülatörler 6 ay, hibrit aküler 3 ay şarjını kaybetmeden depolanabilir. Aküler eğer deşarj olmuş vaziyette depolanır ise hasar görürler. Bütün aküler serin ve kuru bir yerde saklanmalı, ayrıca sulu akümülatörler düz konumda ve birbiri üzerine konacaksa aralarına muhakkak ayırıcı (Ör: strafor) yerleştirerek depolanmalıdır. Akü üstleri temiz olmalıdır.
Kalsiyumlu Ca-Ca sulu akümülatörlerde yeniden şarj gereği:
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin altında ise 6 ayda bir (*)
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin üzerinde ise 3 ayda bir (*)
• Akünün açık devre voltajı 12,4 volta düştüğünde de yeniden şarj gerekir. Bu yöntem (1) ve (2)’nci şıklara alternatiftir.
• Hibrit sulu şarjlı akümülatörlerde bu süreler yaklaşık 1/2’si kadardır.
DİKKAT: Şarj ederken asit taşmasına ve sıcaklığın 52 derecenin üzerine çıkmasına müsaade etmeyin. Eğer sıcaklık yükselir ise şarj akımını düşürün veya akü soğuyuncaya kadar şarjı kesin. Yüksek şarj sıcaklığı aküye zarar verir.
AKÜ ÖLÇME
Bir aküyü kontrol ederken test etmeden önce daima aşağıdaki durumlara karşı kontrol edin:
• Yerinden oynamış, gevşemiş veya kopmuş kutuplar
• Çatlak-kırık kutu veya kapak
• Çıkmış, kırılmış veya delikleri kapanmış buşonlar, tıkanmış gaz çıkış delikleri
• Eğer akü hasarlı değil ise bir sonraki adım ile devam edin.
Şarj Seviyesinin Ölçülmesi :
Hassas bir voltametre ile açık devre voltajını ölçün.
NOT: Hiçbir zaman araçta veya dışarıda şarjdan yeni çıkmış bir akünün şarj durumu ölçülmez. Bu durumda yanıltıcı bir yüksek voltaja sahip yüzey şarjı vardır. Yüzey şarjını almak için aküyü 15x 15 A ile veya araçta ise uzun ön farları 15 saniye açık tutarak deşarj edin.
Eğer şarj durumu :
En azından %75 (yaklaşık voltaj=12.4 *V) şarj var ise yükleme testine geçin
%75’ten daha düşük şarj varsa akümülatörü yükleme testinden önce verilen yönteme göre şarj edin. Voltaj ve yoğunluklar akümülatörün tasarımına göre değişik değerlerde olabilirler.
Yükleme Testi :
Yük altında akümülatör testi ve sonuçlarının değerlendirilmesi kullanılan cihazların sistemine bağlıdır. Yükleme testi ve sonuç değerlendirilmesi cihaz talimatına göre yapılır.
Aracın Elektrik Donanım Kontrolü :
Yeni bir akümülatörü takarken veya arızalı bir akümülatör geldiğinde aracın akü ile ilgili elektrik donanımına bakın. Araçta meydana gelebilecek en yaygın hata aşırı şarj veya eksik şarj etmedir. Alternatör çıkış voltajının normal bir akü ile ve tam gaz verirken hibrit aküler için 13,8 – 14,4 volt arasında olup olmadığını ölçün, Ca-Ca aküler için 13.8-14.8V arası voltaj çıkışı uygundur. (12V’luk araçta)
NOT: Elektronik devre ve kodlamaların akünün çıkarılışı ile hafıza kaybına uğradığı araçlarda, akümülatörü sökmeden önce ikinci bir akü veya özel cihazı devreye sokarak sistemin kesilmesini önleyin.
27 °C ' ta 1.280 başlangıç elektroliti ile şarj seviyesi
% Şarj Yaklaşık Açık Devre V. Yaklaşık Yoğunluk
100 12.6 V 1.280
75 12.4 V 1.240
50 12.2 V 1.200
25 12.0 V 1.160
Not : Akünün bağlantısının kesilmesi elektronik sistemlerde hafıza kaybına neden olacaktır; bu durumu engellemek için çakmak fişinden yedek güç bağlantısı yapılabilir.
AKÜ ŞARJ ETME
Buşonu (kapağı) açılabilen akülerde şarj süresi 20°-35°C arasında bütün hücrelerdeki elektrolit yoğunluğunun 1.280 g/cm3 olmasına bağlıdır. Bu değere erişildiğinde şarj kesilir. Yarım saat dinlendirilen aküde elektrolit seviyesi maksimum çizgisine ayarlanıp üzeri silinerek araca takılır. Sulu şarjlı olarak bekleyen veya müşteriden gelen deşarj aküler şarj seviyelerine göre aşağıdaki çizelgelerde verilen akım ve sürelerde şarj edilirler. Ancak kullanılmış akülerde istenilen yoğunluğa çıkmayabilir. Bu akülerde şarjın son iki saatindeki düzeltilmiş yoğunluk değişmemiş ise yapılan şarj yeterli görülür. Buşonu açılmayan tam kapalı akümülatörlerde, voltaj değerlerine göre şarj uygulanır.
• Şarj cihazının açık olmadığından emin olun.
• Aküde şarj seviyesini tespit edin.
• Aküyü şarj cihazına bağlayın. Pozitif başlık pozitife, negatif başlık negatife. Kutup bağlantısını ters yapmamaya dikkat edin.
• Şarj cihazında özellik ve kullanım talimatına göre istediğiniz akım ve voltaj değerlerini seçip şarja bağlayın.
• Şarjdan sonra uçları ayırmadan önce ilk olarak şarj cihazının kapatın.
• İlave şarjın gerekip gerekmediğini tespit etmek için açık devre voltajı ve göz yoğunluklarını ölçün.
Açık Devre Voltajı = 11.70V -12.40V
Açık Devre Voltajı =< 11.70V
Akü Kapasitesi (Ah) Şarj A. Şarj Süresi
• Aynı anda ve aynı kapasitede birden fazla aküyü paralel olarak şarj edebilirsiniz.
• Deşarj olmuş aküler soğuk havalarda daha düşük derecede donarlar (-5 derece -10 derece)
• Donmuş bir aküyü şarj etmeye çalışmayınız; şarj etmeden önce oda sıcaklığında olmasına dikkat ediniz.
• Aşırı şarj akünün ömrünü kısaltır.
AKÜ SEÇİMİ VE MONTAJ
Sulu şarjlı bekleyen akülerde, ortalama günlük ısının 4C’den az olduğu zamanlarda açık devre voltaj 12.50 Volt ve altında ise yukarıdaki yönteme göre yeniden şarj edin.
Ortam sıcaklığı yüksek ise açık devre voltaj 12,40 volt ve altına düştüğünde yine verilen yönteme göre yeniden şarj edin.
Eski aküyü çıkarmadan önce yeni aküye doğru bağlantı yapabilmek için kabloları +/- olarak işaretleyin.
Akü voltaj değerini ve yönünü ölçerek doğruluğundan emin olun, kablo bağlantıları ve akü tablasını dikkatle kontrol edin ve temizleyin. Yeni akümülatörü yerleştirin ve bağlantıları takıp sıkıştırın.
Pozitif (+) kabloyu ilk önce bağlayın. Sonra negatif (-) topraklı kabloyu bağlayın. Dikkatlice sıkıştırın. Aşırı sıkıştırma kutuplara zarar vereceğinden akü kutuplarını yandan sıkıştırırken özellikle dikkatli olun.
Kutup başlarını ve kablo uçlarını paslanmaya karşı koruyucu madde ile kaplayın.
AKÜ NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?
Akünün görevi öncelikle ilk anda çalışabilmesi için marş motoruna elektrik akımı vermek, araç motoru çalışmadığı zamanlarda kullanılacak alıcılara akım göndermek ve motor çalışırken elektrik sisteminde voltaj ve amperaj dengelemesi yapmak böylece yüksek devirlerde alternatörün üreteceği voltaj bazen fazla yükselebileceğinden alıcıların zarar görmesini engellemektir. Bu durumda akü alternatörün oluşturduğu akımın bir kısmını üzerine alarak aşırı voltajın yükselmesini önler. Benzinli motorlarda kullanılan 12 V’luk akü, birbirine seri olarak bağlanmış altı adet 2 voltluk hücreden meydana gelmiştir. Her eleman grubu içerisinde, birbirlerine paralel bağlanmış pozitif ve negatif yüklü plaklar vardır. Pozitif plaklar aktif madde olarak, kurşundioksit içerir. Negatif plaklar aktif madde olarak, saf kurşun içerir. Plakların arasına, kısa devreyi önlemek için plakları izole eden separatörler/ ayırıcılar yerleştirilir. Ayırıcılar, plaklar arasındaki kimyasal tepkimeyi engellemeyecek şekilde çok küçük gözenekleri bulunan maddelerden yapılır. Akünün içine sülfürik asitle saf su karışımı olan elektrolit konulur. Elemanlar arası seri olarak kurşun köprülerle bağlanmıştır.
AKÜ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Aküler, kurşun asit, nikel kadmiyum, nikel ndemir gibi kullanılan metal cinslerine göre çeşitlere ayrılır.
Günümüzde en yaygın kullanılan akü tipi kurşun-asit akümülatörleridir.Bu aküler de temel olarak kuru ve sulu diye ikiye ayrılır.
Sulu akülerin en fazla kullanılan çeşitleri starter veya SLI (başlatma, ışıklandırma ve ateşleme fonksiyonlarının ingilizce baş harfleri ile ifade edilmiş hali) olarak da tabir ettiğimiz klasik tipteki oto aküleridir. Oto aküleri de kendi içinde tam kapalı veya buşonları açılabilen diye ikiye ayrılır. Bu iki tip akünün de iç yapısı aynıdır. Yani her ikisi de klasik tipte kurşun asit akülerdir. Kapalı akülerin farkı buşonların açılamamasıdır. Bu akülere su eklenemediği için voltaj düzenekleri iyi olan araçlara takılması daha uygundur.
Bundan başka iç yapısı ve kullanım alanları farklı olsa da stasyoner (sabit tesis) ve traksyoner (forklift) aküleri de sulu ürünler kapsamına girer.
Kuru yani VRLA akülerin iç yapıları ve teknolojileri farklıdır. VRLA tanımının Türkçe karşılığı sübap ayarlı kurşun asit akü demektir. Bu aküler de iç yapılarına göre ikiye ayrılır.
AGM (elektroliti separatörlere emdirilmiş) ve jelli VRLA aküleri. Bu akülerin temel özelliği asit taşması veya sızdırması olmamasıdır. Gaz çıkışı minimumdur. Bu yüzden çok güvenlidir ve rafta bekleme ömürleri çok daha uzundur. Ayrıca sulu akülere kıyasla titreşime karşı daha dayanıklıdır. Sevkiyatı, taşınması sorunsuzdur. Kullanım alanları arasında sabit tesisler, UPS’ler, tekneler ve santraller vardır.
AKÜ SEÇİMİ NASIL YAPILIR?
Akü Seçimi Nasıl Yapılır?
Marş gücü değeri üreticinin belirtmiş olduğu standarda göre etikete yazılır. Ürün kıyaslaması yapılırken mutlaka marş gücü değerinin hangi standarda göre yazıldığını sorgulamamız gerekir. Etiket üzerinde bazı kısaltmalar bulunur. Örneğin En Avrupa, DIN alman, JIS Japon standardını temsil eden kısaltmalardır. Unutulmamalıdır ki bu değerler akünün %100 dolu olduğu durumlar için geçerlidir.Akü kendi kendine deşarj ürün olduğundan dolayı, eğer stokta uzun bir süre beklemişse etiketteki değerleri sağlamayacaktır. Akünün raf ömrü tamamlamadan kullanılmaya başlaması bu konuda oldukça önemlidir.
Akü seçiminde bir diğer önemli konuda araca uygun kapasite ve marş gücünde olan akünün seçimidir. Araçtaki akünün kapasite ve marş gücü değerinden düşük değerde bir akü seçersek, Örneğin 72 amper saat yerine 60 amper saat seçilirse kısa vadede problem görülmeyebilir, fakat orta vadede 60 amper saat 72 amper saatin marş gücünden düşük olacağı için aracın marş basmasında problemler yaşanacaktır, eğer araçtaki akünün kapasite ve marş gücü değerinden yüksek değerde bir akü seçersek aracın elektrik sistemi yani şarj voltajı değerlerinin ölçülmesi gerekmektedir. Bu ölçüm sonucunda alternatörün kapasitesi aküyü ve sistemi besleyecek güçte değilse akü hiçbir zaman ihtiyaç duyacağı düzeyde şarj olmayacaktır, bu durum akü performansını ve ömrünü olumsuz olarak etkileyecektir.
UPS AKÜSÜ NEDİR?
UPS tanımı kesintisiz güç kaynağının İngilizce karşılığının baş harflerinden oluşan kısaltmasıdır.
UPS aküsü de bu kesintisiz güç kaynaklarının aküsüdür. Kesintisiz güç kaynaklarının aküleri elektrik kesintisi olduğunda devreye girer ve elektrik gelinceye kadar enerji deposu olmaya devam eder. Bu aküler yukarda bahsettiğimiz gibi kuru denilen VRLA tipi akülerdir ve minimum gaz çıkışına sahiptir.
AKÜ NASIL ŞARJ EDİLİR?
Buşonu (kapağı) açılabilen akülerde şarj süresi 20°-35°C arasında bütün hücrelerdeki elektrolit yoğunluğunun 1.280 g/cm3 olmasına bağlıdır. Bu değere erişildiğinde şarj kesilir. Yarım saat dinlendirilen aküde elektrolit seviyesi maksimum çizgisine ayarlanıp üzeri silinerek araca takılır. Sulu şarjlı olarak bekleyen veya müşteriden gelen deşarj aküler şarj seviyelerine göre aşağıdaki çizelgelerde verilen akım ve sürelerde şarj edilirler. Ancak kullanılmış akülerde istenilen yoğunluğa çıkmayabilir. Bu akülerde şarjın son iki saatindeki düzeltilmiş yoğunluk değişmemiş ise yapılan şarj yeterli görülür. Buşonu açılmayan tam kapalı akümülatörlerde, voltaj değerlerine göre şarj uygulanır.
• Şarj cihazının açık olmadığından emin olun.
• Aküde şarj seviyesini tespit edin.
• Aküyü şarj cihazına bağlayın. Pozitif başlık pozitife, negatif başlık negatife. Kutup bağlantısını ters yapmamaya dikkat edin.
• Şarj cihazında özellik ve kullanım talimatına göre istediğiniz akım ve voltaj değerlerini seçip şarja bağlayın.
• Şarjdan sonra uçları ayırmadan önce ilk olarak şarj cihazının kapatın.
• İlave şarjın gerekip gerekmediğini tespit etmek için açık devre voltajı ve göz yoğunluklarını ölçün.
Açık Devre Voltajı = 11.70V -12.40V
Açık Devre Voltajı =< 11.70V
Akü Kapasitesi (Ah) Şarj A. Şarj Süresi
• Aynı anda ve aynı kapasitede birden fazla aküyü paralel olarak şarj edebilirsiniz.
• Deşarj olmuş aküler soğuk havalarda daha düşük derecede donarlar (-5 derece -10 derece)
• Donmuş bir aküyü şarj etmeye çalışmayınız; şarj etmeden önce oda sıcaklığında olmasına dikkat ediniz.
• Aşırı şarj akünün ömrünü kısaltır.
AKÜ MONTAJI NASIL YAPILIR?
Akümülatör özelliklerini belirten katalogumuzdaki listelerden istenilen ve kullanılacak araca göre doğru olan aküyü secin. Ölçüler, soğuk marş akımı ve kapasite değerleri en önemli seçim kriterleridir. Kuru aküleri yukarıda verilen yönteme göre sulandırın ve gerekiyorsa şarj edin.
Sulu şarjlı bekleyen akülerde, ortalama günlük ısının 4°C’den az olduğu zamanlarda açık devre voltaj 12.50 Volt ve altında ise yukarıdaki yönteme göre yeniden şarj edin.
Ortam sıcaklığı yüksek ise açık devre voltaj 12,40 volt ve altına düştüğünde yine verilen yönteme göre yeniden şarj edin.
Eski aküyü çıkarmadan önce yeni aküye doğru bağlantı yapabilmek için kabloları +/- olarak işaretleyin.
Akü voltaj değerini ve yönünü ölçerek doğruluğundan emin olun, kablo bağlantıları ve akü tablasını dikkatle kontrol edin ve temizleyin. Yeni akümülatörü yerleştirin ve bağlantıları takıp sıkıştırın.
Pozitif (+) kabloyu ilk önce bağlayın. Sonra negatif (-) topraklı kabloyu bağlayın. Dikkatlice sıkıştırın. Aşırı sıkıştırma kutuplara zarar vereceğinden akü kutuplarını yandan sıkıştırırken özellikle dikkatli olun.
Kutup başlarını ve kablo uçlarını paslanmaya karşı koruyucu madde ile kaplayın.
AKÜ TAKVİYESİ NASIL YAPILIR?
• Aküden aküye bağlantı (jump-start) için kullanacağınız akünün aynı amper olmasına dikkat edin.
• Motoru ve de elektrik harcaması muhtemel her şeyi kapatın.
• Öncelikle kablonun kırmızı ucunu boşalmış olan akünün (+) terminaline; daha sonra diğer ucunu dolu olan akünün terminaline bağlayın.
• Daha sonra kablonun siyah ucunu dolu olan akünün (-) terminaline ve kablonun diğer ucunu boşalmış akülü aracın kaportasında herhangi bir metal bölüme bağlayın.
• Kabloların egzoz, pervane gibi hareketli veya sıcak noktalara temas etmemesine dikkat edin.
• Dolu akülü aracı çalıştırıp, daha sonra boş akülü aracı çalıştırın.
• Araçlar çalıştıktan sonra boş akülü araçtan başlayarak; kabloları sökebilirsiniz.
AKÜ NEDEN DEŞARJ OLUR?
Satın aldığınız MUTLU AKÜ’nün olası deşarj (boşalma) nedenleri:
• Olumsuz çevre ve saklama koşulları, yüksek sıcaklık, nem vs.
• Araçtaki kaçak akımlar (öngörülen kısa devrelerden yüksek çekilen akımlar) açık lambalar
• Diğer elektrikli cihaz ve donanımlardaki kısa devreler
• Araç ile akümülatör uyumsuzluğu, küçük akü seçimi, araçtaki ilave donanımlar (ses, ışık, bilgisayar sistemleri, soğutucu sistemler)
• Alternatörün (şarj dinamosu) yetersiz şarj etmesi
HAVA ŞARTLARI AKÜYÜ NASIL ETKİLER? AKÜ DONAR MI?
Evet, aküler donabilir.
Tam şarjlı akünün donma ısısı - 50°C ile -70°C arasındadır, dolayısıyla normal şartlarda şarjlı bir akümülatör donmaz. Ancak deşarj olan aküler deşarj seviyesine göre 0°C ile -10°C civarında dahi donabilirler. Özellikle soğuk mevsimlerde akülerin şarjlı durumda olmalarına dikkat edilmelidir.
Hava şartlarının aküye etkileri:
1. Stoklama, saklama yönünden:
Kapalı alanda stoklama yapılmalıdır. Açık havadaki stoklamalarda toz ve yağışlar kendiliğinden deşarjları arttırır. Mümkün olduğunca kuru ve serin bir yerde stoklanmalıdır. Akülerin deşarj oranları sıcaklık ile paralel olarak artar veya azalır. Genel olarak her 10 derece artışta kayıp kendiliğinden iki katına çıkar. Bu yüzden 10-16 derece aralığındaki stoklama 25-30 derece aralığındaki stoklamadan çok daha sağlıklıdır.
2. Araç üzerinde çalışırken:
Sıcak havalarda akünün marş gücü artar ancak buna paralel olarak aküdeki korozyon (yıpranma) da artar. Bu nedenle sıcak iklimlerde kullanılan aküler daha az ömre sahiptir. Soğuk havalarda akülerin marş gücü azalır. Buna ilaveten araç motorunun marş alma değeri de artar. Sonuçta soğuk koşullarda akülerin marş gücü önemli hale gelir. Çok soğuk havalarda akünün içindeki sıvının (elektrolit) donma riski vardır. Tam şarjlı bir akü ancak -70 derecede donarken deşarj konumundaki bir akü deşarj seviyesine bağlı olarak -5 derecede dahi donabilir. Bu nedenle soğuk havalarda akünün şarjlı halde bulunması çok önemlidir.
AKÜLER ÇEVREYE ZARARLI MIDIR?
Ülkemizde etkin şekilde atık akü geri kazanımı mevcuttur, yeni akünüzü alırken eskisini satıcılara teslim ediniz. Bakınız: Atık Akü Yönetimi ( http://www.akuder.org.tr )
AKÜ DEPOLAMA VE SAKLAMA KOŞULLARI
Depolama
EMNİYET TEDBİRLERİNİ YERİNE GETİRİN
Ca-Ca bakım gerektirmeyen sulu şarjlı akümülatörler 12 ay şarjını kaybetmeden depolanabilir. Aküler eğer deşarj olmuş vaziyette depolanır ise hasar görürler. Bütün aküler serin ve kuru bir yerde saklanmalı, ayrıca sulu akümülatörler düz konumda ve birbiri üzerine konacaksa aralarına muhakkak ayırıcı (ör: strafor) yerleştirerek depolanmalıdır. Akü üstleri temiz olmalıdır.
İlk Giren İlk Çıkar prensibi ile hareket edilmelidir.
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin altında ise 6 ayda bir (*)
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin üzerinde ise 3 ayda bir (*)
• Akünün açık devre voltajı 12,4 volta düştüğünde de yeniden şarj gerekir. Bu yöntem (1) ve (2)’nci şıklara alternatiftir.
DİKKAT: Şarj ederken asit taşmasına ve sıcaklığın 52 derecenin üzerine çıkmasına müsaade etmeyin. Eğer sıcaklık yükselir ise şarj akımını düşürün veya akü soğuyuncaya kadar şarjı kesin. Yüksek şarj sıcaklığı aküye zarar verir.
TEST İŞLEMLERİ
EMNİYET TEDBİRLERİNİ YERİNE GETİRİN.
Bir aküyü kontrol ederken test etmeden önce daima aşağıdaki durumlara karşı kontrol edin:
• Yerinden oynamış, gevşemiş veya kopmuş kutuplar
• Çatlak-kırık kutu veya kapak
• Çıkmış, kırılmış veya delikleri kapanmış buşonlar, tıkanmış gaz çıkış delikleri
• Eğer akü hasarlı değil ise bir sonraki adım ile devam edin.
Şarj Seviyesinin Ölçülmesi:
Hassas bir voltametre ile açık-devre voltajını ölçün.
NOT: Hiçbir zaman araçta veya dışarıda şarjdan yeni çıkmış bir akünün şarj durumu ölçülmez. Bu durumda yanıltıcı bir yüksek voltaja sahip yüzey şarjı vardır. Yüzey şarjını almak için aküyü 15x 15 A ile veya araçta ise uzun ön farları 15 saniye açık tutarak deşarj edin.
Eğer şarj durumu:
En azından %75 (yaklaşık voltaj=12.4 *V) şarj var ise yükleme testine geçin
%75’ten daha düşük şarj varsa akümülatörü yükleme testinden önce verilen yönteme göre şarj edin. Voltaj ve yoğunluklar akümülatörün tasarımına göre değişik değerlerde olabilirler.
Yükleme Testi:
Yük altında akümülatör testi ve sonuçlarının değerlendirilmesi kullanılan cihazların sistemine bağlıdır. Yükleme testi ve sonuç değerlendirilmesi cihaz talimatına göre yapılır.
Aracın Elektrik Donanım Kontrolü:
Yeni bir akümülatörü takarken veya arızalı bir akümülatör geldiğinde aracın akü ile ilgili elektrik donanımına bakın. Araçta meydana gelebilecek en yaygın hata aşırı şarj veya eksik şarj etmedir. Alternatör çıkış voltajının normal bir akü ile ve tam gaz verirken hibrit aküler için 13.8 - 14.4 V arasında olup olmadığını ölçün, Ca-Ca aküler için 13.8-14.8 V arası voltaj çıkışı uygundur. (12V’luk araçta)
NOT: Elektronik devre ve kodlamaların akünün çıkarılışı ile hafıza kaybına uğradığı araçlarda, akümülatörü sökmeden önce ikinci bir akü veya özel cihazı devreye sokarak sistemin kesilmesini önleyin.
UYARILAR
Akü üzerinde ve çevresinde çalışırken daima koruma gözlüğü, maske ve eldiven takılmalıdır.
Akülerde oluşan hidrojen gazı son derece yanıcıdır. Şarj alanları iyi havalandırılmalıdır.
Kıvılcım, alev, yanan sigara, kaynak, sürtünme ve statik elektriğin boşalması gibi tutuşmaya yol açacak her tür nesne ve etken akülerden uzakta tutulmalıdır. Aksi halde gaz ateş alıp patlayabilir. Ayrıca bakım sırasında oluşabilecek kıvılcımlara engel olabilmek için ilk olarak topraklanmış kablo bağlantısının çıkartılıp yine en son olarak da bu bağlantının takılması gerekmektedir.
Araçtan bir aküyü sökerken önce (-) negatif olan kutup başını sökülmeli, araca aküyü takarken de önce (+) pozitif kutup başını bağlanmalıdır.
Şarj esnasında doğrudan devreler bağlanmamalı veya sökmemelidir. Kıvılcımdan kaçınmak üzere kablo başlıklarını bağlarken veya çıkartırken daima önce şarj ve test cihazları kapatılmalıdır.
Sulu aküler, herhangi bir yana 45 dereceden fazla eğilmemelidir. Aküler ciddi yanıklara sebep olabilecek sülfürik asit içerirler. Asit ile temas edilirse, temas yeri bol su ve sabun ile yıkanmalıdır. Göze asit kaçması halinde yıkamanın hemen arkasından tıbbi kontrolden geçilmelidir.
• Şarj, test veya aküden aküye bağlantı yaparken akünün üzerine eğilmeyiniz.
• Donmuş aküyü şarja bağlamadan önce 15 dereceye kadar ısınmasını bekleyiniz.
• Akü voltajının doğru yönde olduğunu görmeden araca takmayınız.
• Aküleri ve elektroliti çocuklardan uzak tutunuz.
Doğru kullanım için dikkat edilmesi gereken hususlar:
• Akünün yüzeyi temiz ve kuru tutulmalıdır.
• Akü bağlantı noktalarında gevşeme, oksitlenme olmamasına dikkat edilmelidir.
• Eğer akünün tipi uygunsa, akünün suyu kontrol edilmeli, azalma varsa “saf su” eklenmelidir. Kesinlikle asit eklenmemelidir.
• Akünün uzun süreli kullanılmadan saklanacağı durumlarda tam şarjlı olmasına dikkat edilmelidir.
• Talimatları mutlaka okuyun ve uyun.
AKÜ HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER
AKÜ SAKLAMA
Ca-Ca bakım gerektirmeyen sulu şarjlı akümülatörler 6 ay, hibrit aküler 3 ay şarjını kaybetmeden depolanabilir. Aküler eğer deşarj olmuş vaziyette depolanır ise hasar görürler. Bütün aküler serin ve kuru bir yerde saklanmalı, ayrıca sulu akümülatörler düz konumda ve birbiri üzerine konacaksa aralarına muhakkak ayırıcı (Ör: strafor) yerleştirerek depolanmalıdır. Akü üstleri temiz olmalıdır.
Kalsiyumlu Ca-Ca sulu akümülatörlerde yeniden şarj gereği:
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin altında ise 6 ayda bir (*)
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin üzerinde ise 3 ayda bir (*)
• Akünün açık devre voltajı 12,4 volta düştüğünde de yeniden şarj gerekir. Bu yöntem (1) ve (2)’nci şıklara alternatiftir.
• Hibrit sulu şarjlı akümülatörlerde bu süreler yaklaşık 1/2’si kadardır.
DİKKAT: Şarj ederken asit taşmasına ve sıcaklığın 52 derecenin üzerine çıkmasına müsaade etmeyin. Eğer sıcaklık yükselir ise şarj akımını düşürün veya akü soğuyuncaya kadar şarjı kesin. Yüksek şarj sıcaklığı aküye zarar verir.
AKÜ ÖLÇME
Bir aküyü kontrol ederken test etmeden önce daima aşağıdaki durumlara karşı kontrol edin:
• Yerinden oynamış, gevşemiş veya kopmuş kutuplar
• Çatlak-kırık kutu veya kapak
• Çıkmış, kırılmış veya delikleri kapanmış buşonlar, tıkanmış gaz çıkış delikleri
• Eğer akü hasarlı değil ise bir sonraki adım ile devam edin.
Şarj Seviyesinin Ölçülmesi :
Hassas bir voltametre ile açık devre voltajını ölçün.
NOT: Hiçbir zaman araçta veya dışarıda şarjdan yeni çıkmış bir akünün şarj durumu ölçülmez. Bu durumda yanıltıcı bir yüksek voltaja sahip yüzey şarjı vardır. Yüzey şarjını almak için aküyü 15x 15 A ile veya araçta ise uzun ön farları 15 saniye açık tutarak deşarj edin.
Eğer şarj durumu :
En azından %75 (yaklaşık voltaj=12.4 *V) şarj var ise yükleme testine geçin
%75’ten daha düşük şarj varsa akümülatörü yükleme testinden önce verilen yönteme göre şarj edin. Voltaj ve yoğunluklar akümülatörün tasarımına göre değişik değerlerde olabilirler.
Yükleme Testi :
Yük altında akümülatör testi ve sonuçlarının değerlendirilmesi kullanılan cihazların sistemine bağlıdır. Yükleme testi ve sonuç değerlendirilmesi cihaz talimatına göre yapılır.
Aracın Elektrik Donanım Kontrolü :
Yeni bir akümülatörü takarken veya arızalı bir akümülatör geldiğinde aracın akü ile ilgili elektrik donanımına bakın. Araçta meydana gelebilecek en yaygın hata aşırı şarj veya eksik şarj etmedir. Alternatör çıkış voltajının normal bir akü ile ve tam gaz verirken hibrit aküler için 13,8 – 14,4 volt arasında olup olmadığını ölçün, Ca-Ca aküler için 13.8-14.8V arası voltaj çıkışı uygundur. (12V’luk araçta)
NOT: Elektronik devre ve kodlamaların akünün çıkarılışı ile hafıza kaybına uğradığı araçlarda, akümülatörü sökmeden önce ikinci bir akü veya özel cihazı devreye sokarak sistemin kesilmesini önleyin.
27 °C ' ta 1.280 başlangıç elektroliti ile şarj seviyesi
% Şarj Yaklaşık Açık Devre V. Yaklaşık Yoğunluk
100 12.6 V 1.280
75 12.4 V 1.240
50 12.2 V 1.200
25 12.0 V 1.160
Not : Akünün bağlantısının kesilmesi elektronik sistemlerde hafıza kaybına neden olacaktır; bu durumu engellemek için çakmak fişinden yedek güç bağlantısı yapılabilir.
AKÜ ŞARJ ETME
Buşonu (kapağı) açılabilen akülerde şarj süresi 20°-35°C arasında bütün hücrelerdeki elektrolit yoğunluğunun 1.280 g/cm3 olmasına bağlıdır. Bu değere erişildiğinde şarj kesilir. Yarım saat dinlendirilen aküde elektrolit seviyesi maksimum çizgisine ayarlanıp üzeri silinerek araca takılır. Sulu şarjlı olarak bekleyen veya müşteriden gelen deşarj aküler şarj seviyelerine göre aşağıdaki çizelgelerde verilen akım ve sürelerde şarj edilirler. Ancak kullanılmış akülerde istenilen yoğunluğa çıkmayabilir. Bu akülerde şarjın son iki saatindeki düzeltilmiş yoğunluk değişmemiş ise yapılan şarj yeterli görülür. Buşonu açılmayan tam kapalı akümülatörlerde, voltaj değerlerine göre şarj uygulanır.
• Şarj cihazının açık olmadığından emin olun.
• Aküde şarj seviyesini tespit edin.
• Aküyü şarj cihazına bağlayın. Pozitif başlık pozitife, negatif başlık negatife. Kutup bağlantısını ters yapmamaya dikkat edin.
• Şarj cihazında özellik ve kullanım talimatına göre istediğiniz akım ve voltaj değerlerini seçip şarja bağlayın.
• Şarjdan sonra uçları ayırmadan önce ilk olarak şarj cihazının kapatın.
• İlave şarjın gerekip gerekmediğini tespit etmek için açık devre voltajı ve göz yoğunluklarını ölçün.
Açık Devre Voltajı = 11.70V -12.40V
Açık Devre Voltajı =< 11.70V
Akü Kapasitesi (Ah) Şarj A. Şarj Süresi
• Aynı anda ve aynı kapasitede birden fazla aküyü paralel olarak şarj edebilirsiniz.
• Deşarj olmuş aküler soğuk havalarda daha düşük derecede donarlar (-5 derece -10 derece)
• Donmuş bir aküyü şarj etmeye çalışmayınız; şarj etmeden önce oda sıcaklığında olmasına dikkat ediniz.
• Aşırı şarj akünün ömrünü kısaltır.
AKÜ SEÇİMİ VE MONTAJ
Sulu şarjlı bekleyen akülerde, ortalama günlük ısının 4C’den az olduğu zamanlarda açık devre voltaj 12.50 Volt ve altında ise yukarıdaki yönteme göre yeniden şarj edin.
Ortam sıcaklığı yüksek ise açık devre voltaj 12,40 volt ve altına düştüğünde yine verilen yönteme göre yeniden şarj edin.
Eski aküyü çıkarmadan önce yeni aküye doğru bağlantı yapabilmek için kabloları +/- olarak işaretleyin.
Akü voltaj değerini ve yönünü ölçerek doğruluğundan emin olun, kablo bağlantıları ve akü tablasını dikkatle kontrol edin ve temizleyin. Yeni akümülatörü yerleştirin ve bağlantıları takıp sıkıştırın.
Pozitif (+) kabloyu ilk önce bağlayın. Sonra negatif (-) topraklı kabloyu bağlayın. Dikkatlice sıkıştırın. Aşırı sıkıştırma kutuplara zarar vereceğinden akü kutuplarını yandan sıkıştırırken özellikle dikkatli olun.
Kutup başlarını ve kablo uçlarını paslanmaya karşı koruyucu madde ile kaplayın.
AKÜ NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?
Akünün görevi öncelikle ilk anda çalışabilmesi için marş motoruna elektrik akımı vermek, araç motoru çalışmadığı zamanlarda kullanılacak alıcılara akım göndermek ve motor çalışırken elektrik sisteminde voltaj ve amperaj dengelemesi yapmak böylece yüksek devirlerde alternatörün üreteceği voltaj bazen fazla yükselebileceğinden alıcıların zarar görmesini engellemektir. Bu durumda akü alternatörün oluşturduğu akımın bir kısmını üzerine alarak aşırı voltajın yükselmesini önler. Benzinli motorlarda kullanılan 12 V’luk akü, birbirine seri olarak bağlanmış altı adet 2 voltluk hücreden meydana gelmiştir. Her eleman grubu içerisinde, birbirlerine paralel bağlanmış pozitif ve negatif yüklü plaklar vardır. Pozitif plaklar aktif madde olarak, kurşundioksit içerir. Negatif plaklar aktif madde olarak, saf kurşun içerir. Plakların arasına, kısa devreyi önlemek için plakları izole eden separatörler/ ayırıcılar yerleştirilir. Ayırıcılar, plaklar arasındaki kimyasal tepkimeyi engellemeyecek şekilde çok küçük gözenekleri bulunan maddelerden yapılır. Akünün içine sülfürik asitle saf su karışımı olan elektrolit konulur. Elemanlar arası seri olarak kurşun köprülerle bağlanmıştır.
AKÜ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Aküler, kurşun asit, nikel kadmiyum, nikel ndemir gibi kullanılan metal cinslerine göre çeşitlere ayrılır.
Günümüzde en yaygın kullanılan akü tipi kurşun-asit akümülatörleridir.Bu aküler de temel olarak kuru ve sulu diye ikiye ayrılır.
Sulu akülerin en fazla kullanılan çeşitleri starter veya SLI (başlatma, ışıklandırma ve ateşleme fonksiyonlarının ingilizce baş harfleri ile ifade edilmiş hali) olarak da tabir ettiğimiz klasik tipteki oto aküleridir. Oto aküleri de kendi içinde tam kapalı veya buşonları açılabilen diye ikiye ayrılır. Bu iki tip akünün de iç yapısı aynıdır. Yani her ikisi de klasik tipte kurşun asit akülerdir. Kapalı akülerin farkı buşonların açılamamasıdır. Bu akülere su eklenemediği için voltaj düzenekleri iyi olan araçlara takılması daha uygundur.
Bundan başka iç yapısı ve kullanım alanları farklı olsa da stasyoner (sabit tesis) ve traksyoner (forklift) aküleri de sulu ürünler kapsamına girer.
Kuru yani VRLA akülerin iç yapıları ve teknolojileri farklıdır. VRLA tanımının Türkçe karşılığı sübap ayarlı kurşun asit akü demektir. Bu aküler de iç yapılarına göre ikiye ayrılır.
AGM (elektroliti separatörlere emdirilmiş) ve jelli VRLA aküleri. Bu akülerin temel özelliği asit taşması veya sızdırması olmamasıdır. Gaz çıkışı minimumdur. Bu yüzden çok güvenlidir ve rafta bekleme ömürleri çok daha uzundur. Ayrıca sulu akülere kıyasla titreşime karşı daha dayanıklıdır. Sevkiyatı, taşınması sorunsuzdur. Kullanım alanları arasında sabit tesisler, UPS’ler, tekneler ve santraller vardır.
AKÜ SEÇİMİ NASIL YAPILIR?
Akü Seçimi Nasıl Yapılır?
Marş gücü değeri üreticinin belirtmiş olduğu standarda göre etikete yazılır. Ürün kıyaslaması yapılırken mutlaka marş gücü değerinin hangi standarda göre yazıldığını sorgulamamız gerekir. Etiket üzerinde bazı kısaltmalar bulunur. Örneğin En Avrupa, DIN alman, JIS Japon standardını temsil eden kısaltmalardır. Unutulmamalıdır ki bu değerler akünün %100 dolu olduğu durumlar için geçerlidir.Akü kendi kendine deşarj ürün olduğundan dolayı, eğer stokta uzun bir süre beklemişse etiketteki değerleri sağlamayacaktır. Akünün raf ömrü tamamlamadan kullanılmaya başlaması bu konuda oldukça önemlidir.
Akü seçiminde bir diğer önemli konuda araca uygun kapasite ve marş gücünde olan akünün seçimidir. Araçtaki akünün kapasite ve marş gücü değerinden düşük değerde bir akü seçersek, Örneğin 72 amper saat yerine 60 amper saat seçilirse kısa vadede problem görülmeyebilir, fakat orta vadede 60 amper saat 72 amper saatin marş gücünden düşük olacağı için aracın marş basmasında problemler yaşanacaktır, eğer araçtaki akünün kapasite ve marş gücü değerinden yüksek değerde bir akü seçersek aracın elektrik sistemi yani şarj voltajı değerlerinin ölçülmesi gerekmektedir. Bu ölçüm sonucunda alternatörün kapasitesi aküyü ve sistemi besleyecek güçte değilse akü hiçbir zaman ihtiyaç duyacağı düzeyde şarj olmayacaktır, bu durum akü performansını ve ömrünü olumsuz olarak etkileyecektir.
UPS AKÜSÜ NEDİR?
UPS tanımı kesintisiz güç kaynağının İngilizce karşılığının baş harflerinden oluşan kısaltmasıdır.
UPS aküsü de bu kesintisiz güç kaynaklarının aküsüdür. Kesintisiz güç kaynaklarının aküleri elektrik kesintisi olduğunda devreye girer ve elektrik gelinceye kadar enerji deposu olmaya devam eder. Bu aküler yukarda bahsettiğimiz gibi kuru denilen VRLA tipi akülerdir ve minimum gaz çıkışına sahiptir.
AKÜ NASIL ŞARJ EDİLİR?
Buşonu (kapağı) açılabilen akülerde şarj süresi 20°-35°C arasında bütün hücrelerdeki elektrolit yoğunluğunun 1.280 g/cm3 olmasına bağlıdır. Bu değere erişildiğinde şarj kesilir. Yarım saat dinlendirilen aküde elektrolit seviyesi maksimum çizgisine ayarlanıp üzeri silinerek araca takılır. Sulu şarjlı olarak bekleyen veya müşteriden gelen deşarj aküler şarj seviyelerine göre aşağıdaki çizelgelerde verilen akım ve sürelerde şarj edilirler. Ancak kullanılmış akülerde istenilen yoğunluğa çıkmayabilir. Bu akülerde şarjın son iki saatindeki düzeltilmiş yoğunluk değişmemiş ise yapılan şarj yeterli görülür. Buşonu açılmayan tam kapalı akümülatörlerde, voltaj değerlerine göre şarj uygulanır.
• Şarj cihazının açık olmadığından emin olun.
• Aküde şarj seviyesini tespit edin.
• Aküyü şarj cihazına bağlayın. Pozitif başlık pozitife, negatif başlık negatife. Kutup bağlantısını ters yapmamaya dikkat edin.
• Şarj cihazında özellik ve kullanım talimatına göre istediğiniz akım ve voltaj değerlerini seçip şarja bağlayın.
• Şarjdan sonra uçları ayırmadan önce ilk olarak şarj cihazının kapatın.
• İlave şarjın gerekip gerekmediğini tespit etmek için açık devre voltajı ve göz yoğunluklarını ölçün.
Açık Devre Voltajı = 11.70V -12.40V
Açık Devre Voltajı =< 11.70V
Akü Kapasitesi (Ah) Şarj A. Şarj Süresi
• Aynı anda ve aynı kapasitede birden fazla aküyü paralel olarak şarj edebilirsiniz.
• Deşarj olmuş aküler soğuk havalarda daha düşük derecede donarlar (-5 derece -10 derece)
• Donmuş bir aküyü şarj etmeye çalışmayınız; şarj etmeden önce oda sıcaklığında olmasına dikkat ediniz.
• Aşırı şarj akünün ömrünü kısaltır.
AKÜ MONTAJI NASIL YAPILIR?
Akümülatör özelliklerini belirten katalogumuzdaki listelerden istenilen ve kullanılacak araca göre doğru olan aküyü secin. Ölçüler, soğuk marş akımı ve kapasite değerleri en önemli seçim kriterleridir. Kuru aküleri yukarıda verilen yönteme göre sulandırın ve gerekiyorsa şarj edin.
Sulu şarjlı bekleyen akülerde, ortalama günlük ısının 4°C’den az olduğu zamanlarda açık devre voltaj 12.50 Volt ve altında ise yukarıdaki yönteme göre yeniden şarj edin.
Ortam sıcaklığı yüksek ise açık devre voltaj 12,40 volt ve altına düştüğünde yine verilen yönteme göre yeniden şarj edin.
Eski aküyü çıkarmadan önce yeni aküye doğru bağlantı yapabilmek için kabloları +/- olarak işaretleyin.
Akü voltaj değerini ve yönünü ölçerek doğruluğundan emin olun, kablo bağlantıları ve akü tablasını dikkatle kontrol edin ve temizleyin. Yeni akümülatörü yerleştirin ve bağlantıları takıp sıkıştırın.
Pozitif (+) kabloyu ilk önce bağlayın. Sonra negatif (-) topraklı kabloyu bağlayın. Dikkatlice sıkıştırın. Aşırı sıkıştırma kutuplara zarar vereceğinden akü kutuplarını yandan sıkıştırırken özellikle dikkatli olun.
Kutup başlarını ve kablo uçlarını paslanmaya karşı koruyucu madde ile kaplayın.
AKÜ TAKVİYESİ NASIL YAPILIR?
• Aküden aküye bağlantı (jump-start) için kullanacağınız akünün aynı amper olmasına dikkat edin.
• Motoru ve de elektrik harcaması muhtemel her şeyi kapatın.
• Öncelikle kablonun kırmızı ucunu boşalmış olan akünün (+) terminaline; daha sonra diğer ucunu dolu olan akünün terminaline bağlayın.
• Daha sonra kablonun siyah ucunu dolu olan akünün (-) terminaline ve kablonun diğer ucunu boşalmış akülü aracın kaportasında herhangi bir metal bölüme bağlayın.
• Kabloların egzoz, pervane gibi hareketli veya sıcak noktalara temas etmemesine dikkat edin.
• Dolu akülü aracı çalıştırıp, daha sonra boş akülü aracı çalıştırın.
• Araçlar çalıştıktan sonra boş akülü araçtan başlayarak; kabloları sökebilirsiniz.
AKÜ NEDEN DEŞARJ OLUR?
Satın aldığınız VOLAN BATTERY aküsünün olası deşarj (boşalma) nedenleri:
• Olumsuz çevre ve saklama koşulları, yüksek sıcaklık, nem vs.
• Araçtaki kaçak akımlar (öngörülen kısa devrelerden yüksek çekilen akımlar) açık lambalar
• Diğer elektrikli cihaz ve donanımlardaki kısa devreler
• Araç ile akümülatör uyumsuzluğu, küçük akü seçimi, araçtaki ilave donanımlar (ses, ışık, bilgisayar sistemleri, soğutucu sistemler)
• Alternatörün (şarj dinamosu) yetersiz şarj etmesi
HAVA ŞARTLARI AKÜYÜ NASIL ETKİLER? AKÜ DONAR MI?
Evet, aküler donabilir.
Tam şarjlı akünün donma ısısı - 50°C ile -70°C arasındadır, dolayısıyla normal şartlarda şarjlı bir akümülatör donmaz. Ancak deşarj olan aküler deşarj seviyesine göre 0°C ile -10°C civarında dahi donabilirler. Özellikle soğuk mevsimlerde akülerin şarjlı durumda olmalarına dikkat edilmelidir.
Hava şartlarının aküye etkileri:
1. Stoklama, saklama yönünden:
Kapalı alanda stoklama yapılmalıdır. Açık havadaki stoklamalarda toz ve yağışlar kendiliğinden deşarjları arttırır. Mümkün olduğunca kuru ve serin bir yerde stoklanmalıdır. Akülerin deşarj oranları sıcaklık ile paralel olarak artar veya azalır. Genel olarak her 10 derece artışta kayıp kendiliğinden iki katına çıkar. Bu yüzden 10-16 derece aralığındaki stoklama 25-30 derece aralığındaki stoklamadan çok daha sağlıklıdır.
2. Araç üzerinde çalışırken:
Sıcak havalarda akünün marş gücü artar ancak buna paralel olarak aküdeki korozyon (yıpranma) da artar. Bu nedenle sıcak iklimlerde kullanılan aküler daha az ömre sahiptir. Soğuk havalarda akülerin marş gücü azalır. Buna ilaveten araç motorunun marş alma değeri de artar. Sonuçta soğuk koşullarda akülerin marş gücü önemli hale gelir. Çok soğuk havalarda akünün içindeki sıvının (elektrolit) donma riski vardır. Tam şarjlı bir akü ancak -70 derecede donarken deşarj konumundaki bir akü deşarj seviyesine bağlı olarak -5 derecede dahi donabilir. Bu nedenle soğuk havalarda akünün şarjlı halde bulunması çok önemlidir.
AKÜLER ÇEVREYE ZARARLI MIDIR?
Ülkemizde etkin şekilde atık akü geri kazanımı mevcuttur, yeni akünüzü alırken eskisini satıcılara teslim ediniz. Bakınız: Atık Akü Yönetimi ( http://www.akuder.org.tr )
AKÜ DEPOLAMA VE SAKLAMA KOŞULLARI
Depolama
EMNİYET TEDBİRLERİNİ YERİNE GETİRİN
Ca-Ca bakım gerektirmeyen sulu şarjlı akümülatörler 12 ay şarjını kaybetmeden depolanabilir. Aküler eğer deşarj olmuş vaziyette depolanır ise hasar görürler. Bütün aküler serin ve kuru bir yerde saklanmalı, ayrıca sulu akümülatörler düz konumda ve birbiri üzerine konacaksa aralarına muhakkak ayırıcı (ör: strafor) yerleştirerek depolanmalıdır. Akü üstleri temiz olmalıdır.
İlk Giren İlk Çıkar prensibi ile hareket edilmelidir.
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin altında ise 6 ayda bir (*)
• Ortalama depolama sıcaklığı 27 derecenin üzerinde ise 3 ayda bir (*)
• Akünün açık devre voltajı 12,4 volta düştüğünde de yeniden şarj gerekir. Bu yöntem (1) ve (2)’nci şıklara alternatiftir.
DİKKAT: Şarj ederken asit taşmasına ve sıcaklığın 52 derecenin üzerine çıkmasına müsaade etmeyin. Eğer sıcaklık yükselir ise şarj akımını düşürün veya akü soğuyuncaya kadar şarjı kesin. Yüksek şarj sıcaklığı aküye zarar verir.
TEST İŞLEMLERİ
EMNİYET TEDBİRLERİNİ YERİNE GETİRİN.
Bir aküyü kontrol ederken test etmeden önce daima aşağıdaki durumlara karşı kontrol edin:
• Yerinden oynamış, gevşemiş veya kopmuş kutuplar
• Çatlak-kırık kutu veya kapak
• Çıkmış, kırılmış veya delikleri kapanmış buşonlar, tıkanmış gaz çıkış delikleri
• Eğer akü hasarlı değil ise bir sonraki adım ile devam edin.
Şarj Seviyesinin Ölçülmesi:
Hassas bir voltametre ile açık-devre voltajını ölçün.
NOT: Hiçbir zaman araçta veya dışarıda şarjdan yeni çıkmış bir akünün şarj durumu ölçülmez. Bu durumda yanıltıcı bir yüksek voltaja sahip yüzey şarjı vardır. Yüzey şarjını almak için aküyü 15x 15 A ile veya araçta ise uzun ön farları 15 saniye açık tutarak deşarj edin.
Eğer şarj durumu:
En azından %75 (yaklaşık voltaj=12.4 *V) şarj var ise yükleme testine geçin
%75’ten daha düşük şarj varsa akümülatörü yükleme testinden önce verilen yönteme göre şarj edin. Voltaj ve yoğunluklar akümülatörün tasarımına göre değişik değerlerde olabilirler.
Yükleme Testi:
Yük altında akümülatör testi ve sonuçlarının değerlendirilmesi kullanılan cihazların sistemine bağlıdır. Yükleme testi ve sonuç değerlendirilmesi cihaz talimatına göre yapılır.
Aracın Elektrik Donanım Kontrolü:
Yeni bir akümülatörü takarken veya arızalı bir akümülatör geldiğinde aracın akü ile ilgili elektrik donanımına bakın. Araçta meydana gelebilecek en yaygın hata aşırı şarj veya eksik şarj etmedir. Alternatör çıkış voltajının normal bir akü ile ve tam gaz verirken hibrit aküler için 13.8 - 14.4 V arasında olup olmadığını ölçün, Ca-Ca aküler için 13.8-14.8 V arası voltaj çıkışı uygundur. (12V’luk araçta)
NOT: Elektronik devre ve kodlamaların akünün çıkarılışı ile hafıza kaybına uğradığı araçlarda, akümülatörü sökmeden önce ikinci bir akü veya özel cihazı devreye sokarak sistemin kesilmesini önleyin.
UYARILAR
Akü üzerinde ve çevresinde çalışırken daima koruma gözlüğü, maske ve eldiven takılmalıdır.
Akülerde oluşan hidrojen gazı son derece yanıcıdır. Şarj alanları iyi havalandırılmalıdır.
Kıvılcım, alev, yanan sigara, kaynak, sürtünme ve statik elektriğin boşalması gibi tutuşmaya yol açacak her tür nesne ve etken akülerden uzakta tutulmalıdır. Aksi halde gaz ateş alıp patlayabilir. Ayrıca bakım sırasında oluşabilecek kıvılcımlara engel olabilmek için ilk olarak topraklanmış kablo bağlantısının çıkartılıp yine en son olarak da bu bağlantının takılması gerekmektedir.
Araçtan bir aküyü sökerken önce (-) negatif olan kutup başını sökülmeli, araca aküyü takarken de önce (+) pozitif kutup başını bağlanmalıdır.
Şarj esnasında doğrudan devreler bağlanmamalı veya sökmemelidir. Kıvılcımdan kaçınmak üzere kablo başlıklarını bağlarken veya çıkartırken daima önce şarj ve test cihazları kapatılmalıdır.
Sulu aküler, herhangi bir yana 45 dereceden fazla eğilmemelidir. Aküler ciddi yanıklara sebep olabilecek sülfürik asit içerirler. Asit ile temas edilirse, temas yeri bol su ve sabun ile yıkanmalıdır. Göze asit kaçması halinde yıkamanın hemen arkasından tıbbi kontrolden geçilmelidir.
• Şarj, test veya aküden aküye bağlantı yaparken akünün üzerine eğilmeyiniz.
• Donmuş aküyü şarja bağlamadan önce 15 dereceye kadar ısınmasını bekleyiniz.
• Akü voltajının doğru yönde olduğunu görmeden araca takmayınız.
• Aküleri ve elektroliti çocuklardan uzak tutunuz.
Doğru kullanım için dikkat edilmesi gereken hususlar:
• Akünün yüzeyi temiz ve kuru tutulmalıdır.
• Akü bağlantı noktalarında gevşeme, oksitlenme olmamasına dikkat edilmelidir.
• Eğer akünün tipi uygunsa, akünün suyu kontrol edilmeli, azalma varsa “saf su” eklenmelidir. Kesinlikle asit eklenmemelidir.
• Akünün uzun süreli kullanılmadan saklanacağı durumlarda tam şarjlı olmasına dikkat edilmelidir.
• Talimatları mutlaka okuyun ve uyun.